นักอ่านหลาย ๆ คนคงน่าจะเคยได้ยินกับคำว่า “หนังสือทำมือ” กันมาบ้างแล้ว หากจะว่าไป ช่วงหนึ่งของบ้านเราเอง เทรนด์การทำหนังสือทำมือเล่น ๆ ก็เป็นที่นิยมไม่น้อย เนื้อหาง่าย ๆ ตามใจ เขียนลงกระดาษที่มี ถ่ายเอกสารแล้วเย็บเป็นเล่ม จนกลายมาเป็น Zine (ซีน) ที่ยังคงคล้ายการทำหนังสือทำมือ แต่ขยับมาจริงจังมากขึ้นด้วยรูปเล่ม ดีไซน์ และไอเดีย หรือบางเล่มก็จริงจังเข้าขั้นหนังสือดี ๆ จากสำนักพิมพ์เล่มหนึ่งเลย แต่ใครจะไปคิดว่า Zine จะกลายเป็นธุรกิจที่สามารถเปิดหน้าร้านอย่างจริงจังได้ในบ้านเรา จนได้มาเจอกับ Spacebar Zine By Spacebar Design Studio ร้านที่ขาย Zine และผลงานสร้างสรรค์ต่าง ๆ โดยเฉพาะในย่านจตุจักรแห่งนี้
ตัวร้านขนาดกะทัดรัดตั้งอยู่ในโครงการ The Upperground อาคารใหม่ตรงข้ามตลาด อ.ต.ก. ที่เข้าไปแล้วจะเจอกับ คุณวิว – วิมลพร วิสิทธิ์ และ คุณภู่ – วิศรุต วิสิทธิ์ คู่รักและเจ้าของร้านที่ประจำการอยู่ที่ร้านนี้ด้วยตัวเอง ซึ่งจริง ๆ แล้วพวกเขาอยู่กับหนังสือทำมือและ Zine มาอย่างยาวนาน ย้อนกลับไปตั้งแต่เด็กก็เป็นคนที่ชอบสะสมสิ่งพิมพ์ วาดรูป ขีดเขียนมาตลอด จนมีโอกาสที่คุณวิวได้มาทำงานที่ Daypoets ในส่วนของสำนักพิมพ์ a book (อะบุ๊ก) ในช่วงปี พ.ศ. 2559 ทางนิตยสาร a day (อะเดย์) มีการจัดงานชื่อ ‘Make a Zine’ ขึ้น
ถึงแม้ว่าคุณวิวจะทำงานกับสำนักพิมพ์ แต่การรู้จัก Zine ก็เกิดขึ้นครั้งแรกจากงานนี้ ในงานนี้คุณวิวมีโอกาสได้ลองทำ Zine ขึ้นมาร่วมด้วย ทำให้พบว่านี่แหละคือสิ่งที่ตอบโจทย์ตัวเขา ในการที่สามารถ “ทำอะไรก็ได้” ตามใจ และทุกคนก็พร้อมเปิดรับ ยิ่งไปกว่านั้น Zine ของคุณวิวที่ทำออกมาในงานกว่าร้อยเล่ม ก็มีทั้งคนมา Swap และคนมาซื้อกลับบ้านไปจนหมดเกลี้ยง ทำให้ฉุกคิดขึ้นมาว่า หรือ Zine น่าจะเป็นธุรกิจที่ดีได้
“...พบว่ามีคนที่อยากทำสิ่งพิมพ์ที่เป็นของตัวเองเยอะมาก ทำให้อยากสร้าง Commuinty นี้ให้แข็งแรงขึ้น และทำให้ Zine และสิ่งพิมพ์สร้างสรรค์แบบนี้เป็นที่รู้จักมากขึ้นไปอีก อย่างน้อยก็เป็นส่วนเล็ก ๆ ในวงการนี้”
อีกทั้งตลาดของ Zine เองก็ยังไม่ใหญ่โตมากนัก การจะนำเสนอ Zine สักเล่มที่ทำออกมาก็ไม่ได้มีพื้นที่มากพอ เหมือนว่าจะต้องรองาน Zine หรืองาน Art Book ที่จัดเพียงแค่ปีละครั้งสองครั้งเท่านั้น ไอเดียของการมีหน้าร้านเพื่อที่จะนำ Zine ดี ๆ ออกมาสู่สายตาผู้คนจึงเริ่มขึ้น ประกอบกับช่วงนั้นมีโอกาสได้ไปประเทศญี่ปุ่น และเจอกับร้าน Zine ที่นั่นอย่าง Mount Zine Tokyo (เมาทต์ ซีน) ที่เปลี่ยนบ้านทรงญี่ปุ่นหลังเล็ก ๆ ให้มี Zine วางเต็มไปหมด และยังมีกิจกรรม Workshop ที่ไม่ว่าเป็นใครก็สามารถเข้าร่วมได้ และ Zine ที่ทำเสร็จแล้วก็จะสามารถวางขายในร้านได้ด้วย ยิ่งจุดประกายให้กับคุณวิวและคุณภู่ว่า จะต้องมีร้านแบบนี้เพื่อไม่ต้องเทศกาลต่าง ๆ อีกต่อไปแล้ว
หน้าร้านแรกของพวกเขาเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2560 ในย่านสุทธิสาร ในชื่อเดียวกันกับทุกวันนี้ ซึ่งเป็นปีเดียวกับที่บ้านเรามีเทศกาลสิ่งพิมพ์ศิลปะ Bangkok Art Book Fair เกิดขึ้นเป็นครั้งแรก Spacebar Design Studio จึงมีโอกาสไปออกบูธที่งาน และพบว่ามีคนที่อยากทำสิ่งพิมพ์ที่เป็นของตัวเองเยอะมาก ทำให้อยากสร้าง Commuinty นี้ให้แข็งแรงขึ้น และทำให้ Zine และสิ่งพิมพ์สร้างสรรค์แบบนี้เป็นที่รู้จักมากขึ้นไปอีก อย่างน้อยก็เป็นส่วนเล็ก ๆ ในวงการนี้
Routeen. เคยพาไปเที่ยวงาน Art Book Fair ทั่วเอเชียถึง 9 แห่งในปีนี้มาแล้ว ลองคลิกดูอีกครั้งว่ามีที่ไหนบ้าง และน่าสนใจอย่างไร ที่ลิงก์นี้เลย
แต่ก็เหมือนกับหลาย ๆ ธุรกิจที่ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้ต้องปิดหน้าร้านลง Spacebar Design Studio ในช่วงเวลานั้นจึงบุกในการทำออนไลน์เป็นหลัก จนสุดท้ายเมื่อสถานการณ์คลี่คลาย ประกอบกับว่างานสิ่งพิมพ์ศิลปะก็ยังเป็นที่สนใจของผู้คนไม่เปลี่ยน (อาจจะมากขึ้นด้วยซ้ำ) รวมถึงพอทั้งคู่มองไปรอบ ๆ ก็พบว่ากรุงเทพฯ มีร้านหนังสืออิสระอยู่เพียงน้อยนิด เลยคิดว่าน่าจะถึงเวลาแล้วที่จะกลับมามีหน้าร้านอีกครั้ง
สุดท้ายหน้าร้านใหม่จึงมาตกที่ The Upperground ตึกใหม่เอี่ยมที่เพิ่งเปิดเมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา โดยทั้งคู่มาถูกใจกับพื้นที่ตรงนี้ (ซึ่งเป็นห้องประชุมสำนักงานของอาคารมาก่อน) เพราะห้องนี้มีหน้าต่างเต็มผนังฝั่งหนึ่ง ที่มองออกไปแล้วเห็นพื้นที่สีเขียวของโครงการได้แบบเต็มตา แถมยังได้แสงธรรมชาติที่ส่องเข้ามาในห้องได้เต็ม ๆ นั่นเอง
งานตกแต่งร้านก็เน้นไปที่ความเรียบง่าย อยากให้ฟีลโฮมมี่ ดูอบอุ่น ๆ หน่อย จึงเลือกใช้ห้องสีขาว เฟอร์นิเจอร์และชั้นวางต่าง ๆ จะเป็นไม้เบิร์ชสีอ่อนไม่ติดเหลือง แบ่งออกเป็น 3 โซน (ที่มีพื้นที่เชื่อมกันไม่แบ่งกั้น) ง่าย ๆ อย่างพื้นที่ทำงาน ที่จะตั้งอยู่ด้านหลังของร้าน พื้นที่จำหน่าย Zine และ Merchandise ต่าง ๆ ที่จะเป็นไอส์แลนด์อยู่กลางร้าน และ ‘Zine Library’ พื้นที่โชว์ Zine และ Artbook ที่จะเป็นชั้นวางชิดผนังแบบเต็มพื้นที่จากพื้นจรดเพดาน มี Zine ทั้งของไทย และจากทั่วทุกมุมโลก ทั้งผลิตเอง และที่สะสมไว้ วางเรียงเต็มไปหมดจนกลายเป็น “กำแพงเมืองZine” ขนาดย่อม ๆ สุดตื่นตา
แอบบอกว่าที่ร้านเองยังมีโซนที่นั่งเล็ก ๆ ที่เปิดโอกาสให้เราเลือก Zine เล่มที่สนใจจาก Zine Library แล้วหย่อนตัวนั่งลงอ่านกันได้ฟรี ๆ มีบาร์เครื่องดื่มและสแน็กเล็ก ๆ จำหน่ายเผื่อใครอยากจิบเครื่องดื่มพลางอ่านหนังสือไปด้วย (ที่นั่งมุมนี้แสงดีมาก ๆ) และถ้าอ่านแล้วถูกใจ เกิดอยากได้เป็นเจ้าของก็สามารถเช่นกันนะ
ที่ Spacebar Zine By Spacebar Design Studio ไม่ได้มุ่งหน้าจะทำแต่ Zine ของตัวเองเท่านั้น แต่พวกเขายังเป็น Zine Producer รับผลิต Zine ให้กับนักเขียน ศิลปิน ไปจนถึงผู้ที่สนใจ โดยขั้นตอนการผลิตสิ่งพิมพ์อิสระก็สามารถพูดคุยกันได้ ทั้งการทำตลอดกระบวนการ หรือบางคนอาจมีชิ้นงานอยู่แล้ว เลย์เอาต์มาแล้ว อยากหาที่ผลิตออกมาเป็นรูปเล่มตามจำนวน ไปจนถึงการฝากขาย หรือให้ช่วยหา Distributor ให้ ก็สามารถทำให้ได้ทั้งหมดเช่นกัน
แน่นอนว่าทาง Spacebar Zine By Spacebar Design Studio ก็มีสิ่งพิมพ์เป็นของตัวเองวางจำหน่ายอยู่ในร้านหลายเล่ม และน่าสนใจไม่แพ้เล่มไหน ๆ เลย อาทิ พ็อกเก็ตบุ๊กที่ทำร่วมกับ Vintage Motion เพจที่เล่าเรื่องในแวดวงภาพยนตร์ได้อย่างสนุกและมีสาระ (และบางเรื่องเราก็ไม่เคยรู้มาก่อน) ที่ตอนนี้ออกมาแล้ว 2 เล่ม กับ Back To The 90s รวมเรื่องราวของภาพยนตร์ในยุค 90 ที่ดีไซน์ออกมาให้เหมือนเป็นม้วนวิดีโอย้อนวัยมาก ๆ กับ Remember 2000s ที่เพิ่งคลอดล่าสุด รวบรวมเรื่องราวหนังเด่นยุค 2000 ไว้มากมายเกินกว่า 150 เรื่อง แน่นอนว่าดีไซน์ก็เก๋ไม่แพ้กัน โดยมาเป็นธีมแผ่น VCD ที่ฮิตในช่วงนั้นที่หมุนได้ด้วย
หรือ Photo Book เล่มแรกของทางร้านกับ “ตึก ตึก” ที่ได้ ณัฏฐ์ กิจจริต มาสนุกด้วยกัน ที่จะพาไปสำรวจสิ่งที่ทำให้เขาใจเต้น ‘ตึกตึก’ ในหนึ่งวัน เริ่มตั้งแต่ตื่นนอนแปรงฟัน , ดูรายการทีวีที่ชอบ , จูงมือเราออกไปเดินชม ‘ตึกและตึก’ สไตล์บรูทัลลิสต์ที่ซ่อนตัวอยู่ในกรุงเทพฯ นั่นเพราะณัฏฐ์เองก็เป็นสถาปนิก (และนักแสดง) เขาจึงมีตึกที่ชื่นชอบในบ้านเรามากมาย เป็นที่มาของชื่อ ตึก ตึก ด้วยนั่นเอง
หรือ Zine Project ล่าสุดที่ทำกับ POD ART ( ป๊อด – ธนชัย อุชชิน ) ในชื่อ Receipt นี่คือ Zine สุดเก๋ที่เกิดจากงานวาดภาพ Portrait ของผู้คนที่เขาพบเจอหรือผู้คนที่เป็นแรงบันดาลใจ ผู้คนเหล่านั้นถูกบันทึกเป็นความทรงจำลงบนใบเสร็จ ตัวเล่ม (เรียกว่าเล่มได้ไหมนะ) ก็ทำเป็นซองเก็บใบเสร็จ ที่ข้างจะมีใบเสร็จหลาย ๆ ใบกับภาพวาดพอร์เทรตแบบดูได้เพลิน ๆ เลยล่ะ
และมี Merchandise อยู่ข้างในด้วย โดยเล่มแรกนี้ได้ Juli Baker And Summer มาร่วมงานกัน ภายในกล่องจะมี Zine ของงานนิทรรศการ “i said goodbye to me” ซึ่งจัดแสดงใน ART Is. Gallery กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น บอกเล่าเรื่องราวการเฉลิมฉลองและโอบรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในชีวิต ผ่านบทสนทนาระหว่างศิลปิน (juli) กับผีเสื้อ (butterfly) เพื่ออุทิศให้กับคุณยายอลิสาผู้ล่วงลับ แปลจากภาษาอังกฤษและญี่ปุ่นเป็นไทย พร้อมโปสเตอร์ และแก้วลายสุดน่ารักที่อดใจไม่สอยไม่ได้
นอกจากนี้ยังมีแมกกาซีน และหนังสือเล่มพิเศษจากต่างประเทศที่ทางร้าน Selected มาเองวางจำหน่ายด้วย เช่น Zine ของ A24 ค่ายหนังอินดี้ที่หลายคนชื่นชอบ ที่เขามักจะหยิบคอนเซปต์ของภาพยนตร์แต่ละเรื่องมาขยายเป็น Zine หนึ่งเล่ม อย่างเล่มที่เราชอบมาก (และที่ร้านก็มี!) กับเล่มที่หยิบเอาคอนเซปต์ของ In-Yon ความเชื่อเรื่องโชคชะตาที่นำให้คนสองคนมาเจอกัน จากภาพยนตร์เรื่อง Past Live มาทำ
ตอนนี้ทางร้านยังอยู่ในช่วง Soft Opening นะ แต่หลังจากนี้เมื่อร้านอยู่ตัวแล้ว จะมีกิจกรรมอื่น ๆ ให้คนรักการทำสิ่งพิมพ์ได้เข้าร่วมอีกเยอะแยะเลย เช่นอาจจะมี Zine Talk จากนักทำ Zine และ Zine Workshop แบบไพรเวทที่ให้เราได้ทำ Zine ตั้งแต่เริ่มจนออกำมาเป็นรูปเล่มกันเลย ติดตามความเคลื่อนไหวของทางร้านได้ ที่นี่ เลย
Spacebar Zine By Spacebar Design Studio
เปิดทุกวันพุธ – อาทิตย์ เวลา 11:00 – 19:00 น.
ชั้น 4 The Upperground (ตรงข้ามตลาด อ.ต.ก.)
MRT กำแพงเพชร แล้วเดิน | มีที่จอดรถ
